در باره اداره ملی غذا و ادویه
طرح ايجاد ادارة ملي تنظيم دوايي و محصولات صحی به ابتکار جلالتمأب ريس جمهوری افغانستان تحت نظر وزارت صحت عامه توسط گروپ کاري تخنيکي که اعضاي آن متشکل از متخصصين و افراد داخل و خارج وزارت صحت عامه بشمول کارمندان تخنيکي نهاد هاي همکار اين وزارت، تدوين گرديده است.
وزارت صحت عامه مسرت دارد تا از همکاري و تلاش هاي بي شايبة اعضاي گروپ کاري که در انکشاف اين طرح سهم داشتند اظهار سپاس و قدرداني نمايد. با ابراز امتنان خاص از محترمين:
- داکتر احمد جان نعيم
- داکتر عبدالولي غيور
- فارمسست عبد الحفيظ قريشي
- داکتر شفيق الله شهيم
- داکتر عبدالمجيد صديقي
- فارمسست محمد ظفر عمري
- فارمسست حامد فورمولي
- داکتر صفي الله نديب
- فارمسست نوراحمد زلال
- فارمسست محمد بصير
جا دارد که از حمايت همکاران دفتر مقام محترم رياست جمهوري که در راستاي تسريع روند انکشاف اين طرح همکاري نموده اند و همچنان از پروژه تقويت سيستم هاي فارمسي (SPS) جهت فراهم نمودن حمايت تخنيکي شان ، ابراز سپاس و قدر داني نمايم. در اخير از جلالتمأب ريس صاحب جمهور و محترم اجمل احمدی مشاور جناب شان که با وصف مصروفيت های گستردة نظريات اصلاحی ورهنمودی شانرا در غنامندی اين طرح ابراز فرمودند ابراز امتنان مينمايم.
افغانستان يکي از کشور هايي است که کيفيت محصولات دوائي در آن هميشه مورد انتقاد مردم و استفاده کننده گان قرار داشته و نظر به سرحد طولاني و غير قابل کنترول با کشور هاي پاکستان و ايران مقادير زياد ادويه غير قانوني، تقلبي و غير معياري داخل کشور ميگردد. شواهد غير رسمي نشاندهنده آنست که مقادير حجيم ادويه بشکل غير قانوني در آنطرف مرزها صرف بمنظور صادرات به افغانستان توليد ميشود. ادويه ايکه به شکل غير قانوني وارد کشور ميشود هيچگاه از نظر کيفيت ، مورد آزمايشات لابراتواري قرار نگرفته، هم چنان بعد از اينکه به مارکيت عرضه ميشود ، بطور لازم و معياری کنترول نميگردد.
ارقام تخيمني غير رسمي نشان ميدهد که ادويه قاچاق شده موجود در مارکيت در حدود ۴۰ تا ۵۵٪ مجموع ادويه مارکيت را تشکيل ميدهد. از جانب ديگر لست ملي ادويه مجاز شامل۱۸۰۰ قلم ادويه بوده در حاليکه اقلام متعدد خارج از اين لست در مارکيت وجود دارد که نمايانگر نياز به تعديل متداوم لست ملي ادويه مجاز و کنترول دقيق و متداوم مارکيت، ميباشد.
ارقام نشان دهنده آنست که بيشتر از ۹۵٪ ادويه ايکه به افغانستان وارد شده، عمدتاً از کشور هاي پاکستان، ايران، هندوستان، و شرق ميانه ، ميباشد. بيشتر از ۱۰۹۰ شرکت توريدی ادويه در وزارت صحت عامه ثبت و راجستر شده است که از جمله حدود ۲۳۸ آن فعال ميباشد. اين شرکت ها ادويه ومحصولات صحی را براي سکتور عامه و خصوصي توريد ميکنند اما کيفيت ادويه توريدی توسط اين شرکت ها نيز ضرورت به انسجام و معياری سازی دارد. بر علاوه در سطح کشور به تعداد بيشتر از ۱۴۰۰۰ دواخانه وجود دارد که به تعداد حدود ۳۰۰۰ آنها در کابل ميباشد.
در افغانستان ، سکتور ادويه و محصولات صحی طوری تنظيم گرديده که نياز های موجود را پاسخگو نيست. مشکلات عمدة موجود در سکتور دوايي شامل ضعف مديريتي، تضاد منافع، نفوذ سکتور خصوصي در تصميم گيری ها، ناکافي بودن وجوه مالي و نيروي بشري، معاشات پايين کارمندان، عدم تمرکز بالاي کيفيت، تداخل وظيفوي و نامشخص بودن ارگان پاسخگو، کمبود زير ساخت ها و منابع مورد نياز جهت تطبيق قوانين و مقررات، ميباشد. بگونة مثال در حال حاضر بازرسي شرکت هاي توريدي، فابريکات توليدي، دواخانه ها و ساير تاسيسات مرتبط، توسط رياست عمومي امور فارمسي، رياست بررسي از تطبيق قوانين صحي و رياست نظارت و ارزيابي، صورت ميگيرد . ضمناً فعاليتهاي کنترول کيفيت توسط رياست کنترول کيفيت دوا و غذا صورت گرفته و بر علاوه، بورد ملي دوا و غذا به عنوان بورد نظارتي بر سکتورهاي دوا و غذا در داخل وزارت صحت عامه ايفاي وظيفه مي نمايد. بنابرين چندين مرجع، در فعاليت هاي تنظيمی بصورت موازي و بدون هماهنگي دخيل بوده که منجر به ضعف مديريتي سکتور دوايی گرديده است.
با در نظر داشت اين نياز ها، انسجام ساختار هاي موجود و ايجاد يک ادارة ملي تنظيم ادويه و محصولات صحی مستقل و جوابده، منحيث اولين گام مؤثر بسوي بهبود تنظيم دوايي تلقي ميشود. ايجاد اين ادارة با داشتن صلاحيت هاي لازم و مسئوليت هاي واضح، در تأمين دسترسي مردم به ادويه و محصولات صحي مؤثر، مصئون، با کيفيت، و داراي قيمت مناسب، ممد واقع خواهد گرديد.